کشکول تربیت1

کشکول تربیت1

 

 

مقدّمه

در رابطه با چگونگی آموزش مفاهیم دینی به کودکان اختلاف نظرهایی وجود دارد. گروهی معتقدند پیش از بلوغ نباید به کودک آموزش دینی داد و گروهی عکس این نظر را معتقدند. از نظر اسلام، به ویژه براساس سیره و رهنمودهای معصومان علیهم السلام ، آموزش مفاهیم دینی از هنگام تولد شروع می شود و آموزش در دوره کودکی پایه و اساس در دوره های دیگر است.(2) از طرفی، آموزش صحیح و مؤثر بدون در نظر گرفتن توانایی ذهنی کودک مطلوب نیست و ممکن است کودک را نسبت به یادگیری دلسرد و یا در یادگیری او اختلال ایجاد نماید. از این رو، آموزش مفاهیم دینی به کودکان گرچه امری بسیار مقدس و والا است، اما موفقیت درآن، در گرو آگاهی و شناخت اصول و روش های آموزشی متناسب با آن است. به فرموده امام امیرالمؤمنین علیه السلام هیچ حرکتی نیست مگر این که انسان در به انجام رساندن آن نیاز به شناخت و آگاهی دارد: «ما مِن حَرَکة اِلاَّ وَ اَنتَ مُحتاجٌ فیها الی مَعرِفَه.»(3)

آموزش مفاهیم دینی نیز مانند هر علم دیگری نیاز به شناسایی و به کارگیری اصول و روش های صحیح، کارآمد و مؤثر دارد. بنابراین، همان گونه که شناخت خصوصیات و توانایی های کودکان در بهینه سازی آموزش مفاهیم دینی امری مسلم است، شناخت اصول و روش های مربوط به آموزش مفاهیم دینی کودکان دبستانی نیز ضرورت دارد. بدین ترتیب، اگر آموزش مفاهیم دینی کودکان بدون توجه به اصول و روش های صحیح آموزشی انجام پذیرد، مصداق این سخن امام صادق علیه السلام خواهد بودکه: «اَلعامِلُ عَلی غَیرِ بَصیَرة کَالسَّائِرِ عَلَی غَیرِ الطَّریقِ لایَزیدُهُ سُرْعَةُ السَّیْرِ الاَّ بُعدا»؛(4) کسی که بدون بصیرت دست به انجام کاری می زند، مانند رونده در بیراهه ای است که هرچه سرعتش بیش تر باشد، از مقصد دورتر خواهد شد.

بنابراین، آنچه باید بدان توجه داشت و این نوشته نیز درپی آن می باشد، این است که درک و برداشت کودک از مفاهیم دینی با بزرگسالان یکسان نیست؛ آنان در حد ظرفیت ذهنی خود مطالب دینی را می فهمند و برآن اساس، جهان بینی خود را می سازند. با توجه به سخن رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله که فرمود: «ما پیامبران موظفیم با هرکس مطابق درک و فهم او صحبت کنیم»،(5) اگر آموزش مفاهیم دینی برای دانش آموزان دوره ابتدایی به گونه ای حساب شده صورت نگیرد، نه تنها از تأثیرات سازنده ای برخوردار نمی گردد، بلکه می تواند پیامدهای زیانباری به دنبال داشته باشد. از این رو، هدف اصلی این مقاله دستیابی به اصول وروش های آموزش مفاهیم دینی به کودکان با مروری بر آیات و روایات اسلامی، نظرات دانشمندان تعلیم و تربیت و نیز اندیشمندان اسلامی است.

سرآغاز

« السّلامُ علیکَ یا نورَ اللهِ الّذی یهتَدی بِهِ المُهتَدُونَ »⁽¹⁾

سلام بر تو ای نور خدا که هدایت یافتگان با آن هدایت می شوند.

سلام بر مولایی که عهده دار مقام تربیت است.

چرا که به موجب کلام حضرتش که فرمودند:« ما ساخته شده و تربیت یافتگان پروردگاریم و پس از آن، مردم ساخته شده و تربیت یافتگان ما هستند.»⁽²⁾ امام هر عصر و زمان، مربی و پرورش دهنده ی تمام هستی و عهده دار مقام تزکیه و تربیت انسان ها ست. امام قافله سالار کاروان انسانیت است و ...

سلام به همه انسان هایی مربی آنها مهدی فاطمه است.

 

به تارنمای بنده خوش آمدید.

امیدوارم در این دوران که معمول انسان ها از مفهوم اصلی تربیت فاصله گرفته اند و مفاهیم غیر اصیل جای مفاهیم اصیل را گرفته است، بتوانم در جهت زنده کردن و معرفی این مفهوم به عموم مردم، خاصه مربیان عزیز قدمی بردارم.

ان شاءالله مورد رضایت مربی تمام انسان ها قرار بگیرد.

                                                

1. فرازی از زیارت امام زمان علیه السلام در روز جمعه - مفاتیح الجنان

2. کمال الدین،ج2،ص150

افتتاحیه

من شدم خلق که چون مهدی زهرا باشم

 

طی شد این عمر تو دانی به چه سان؟
پوچ و بس تند چونان باد دمان
همه تقصیر من است، این که خود می‌دانم
که نکردم فکری، که تعمق ننمودم روزی، ساعتی یا آنی
که چه سان می‌گذرد عمر گران؟

کودکی رفت به بازی، به فراغت، به نشاط
فارغ از نیک و بد و مرگ و حیات
همه گفتند: « کنون تا بچه است،
بگذارید بخندد شادان
که پس از این دگرش فرصت خندیدن نیست
بایدش نالیدن».

... من نپرسیدم هیچ
که پس از این ز چه رو بایدم نالیدن؟
هیچ کس نیز نگفت
زندگی چیست؟ چرا می‌آییم؟
به چه سان باید رفت؟
پس از این چند صباح، به کجا باید رفت؟
با کدامین توشه به سفر باید رفت؟

 … نوجوانی سپری گشت به بازی، به فراغت، به نشاط
فارغ از نیک و بد و مرگ و حیات
بعد از آن باز نفهمیدم من
که چه سان عمر گذشت
لیک گفتند همه :